Let op, ze zijn er weer… Teken!

Teken komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Ze zitten vooral in hoog gras, op bosbessenstruiken, varens of tussen dode bladeren. Van daaruit stappen ze over op passerende dieren, maar ook op mensen. In tegenstelling wat er soms gezegd wordt vallen teken niet uit bomen.

Teken worden na een rustperiode in de winter in het voorjaar actief . De meeste tekenbeten komen dan ook in het voorjaar en de zomer voor. Teken zitten ander andere in hoog gras en struikgewas te wachten tot er een gastheer langskomt.  Ze vinden hun potentiële gastheer door de uitstralende lichaamswarmte. Nadat ze zich hebben laten vallen of op hun gastheer zijn geklommen, lopen teken meestal enige minuten rond op zoek naar een lekker plekje, het liefst daar waar de huid dun is, om zich vast te bijten.

Tekenbeten zijn niet pijnlijk en worden vaak alleen opgemerkt als je de teek in de huid ziet zitten. Door een stollingsremmer in het speeksel van de teek kan deze bloed blijven zuigen. Een niet volgezogen teek is slechts een paar millimeter groot. Als een volwassen vrouwtje zich volgezogen heeft met bloed, kan ze meer dan een centimeter groot worden. Hoe langer de teek op de gastheer aanwezig blijft, hoe meer bloed deze opzuigt en hoe eenvoudiger de teek gevonden kan worden.

Meest voorkomende teek

In Nederland is de Ixodus ricinus, de schapenteek, de meest voorkomende teek. Deze teek is weinig gastheer specifiek en kan dus op verschillende zoogdieren voorkomen waaronder paarden maar ook op mensen, honden, katten of schapen.  De Ixodus ricinus is bekend vanwege het overbrengen van diverse ziekteverwekkers, waaronder degene die de Ziekte van Lyme veroorzaakt. Naast de schapenteek worden de laatste jaren steeds vaker ‘exotische tekensoorten’ gevonden in Nederland. Deze komen van oorsprong uit warmere zuidelijke landen. De teek Dermacentor reticularis kwam tot voor 2005 niet in Nederland voor, maar wordt de laatste jaren steeds vaker aangetroffen. Deze teek is belangrijk in de overdracht van de ziekte Piroplasmose.

Teken en ziektes

De tekenbeet zelf is vaak niet zo ernstig. Het probleem wordt gevormd door de ziekten die door teken kunnen worden overgebracht. De ziekte van Lyme, ehrlichiose en babesiose zijn door de teek overdraagbare aandoeningen die problemen kunnen geven bij zowel honden als paarden. Zo is ongeveer 20% van de teken in Nederland besmet met Borrelia, de veroorzaker van de ziekte van Lyme.

Teken en teken-gerelateerde aandoeningen bij je paard of hond

Tijdens het zuigen van bloed kan een teek ziekteverwekkers opnemen en afgeven. Dit gebeurt in de regel pas nadat de teek tenminste 24 uur vastgebeten zit. De ziekte van Lyme is een bekende ziekte die door de teek kan worden overgedragen, maar ook kunnen paarden en honden ziek worden van minder bekende aandoeningen zoals Anaplasmose en Piroplasmose. Een teek kan zelfs met meerdere ziekteverwekkers tegelijk besmet zijn, wat als gevolg kan hebben dat er meerdere ziektes tegelijk overgedragen kunnen worden.

Verschijnselen ziekte Lyme

Het grootste probleem bij het herkennen van de ziekte van Lyme is dat het begint een serie van vage klachten. Zo kan er koorts optreden, lusteloosheid, slechte eetlust en kan er kreupelheid optreden door ontsteking van de gewrichten. De hond of het paard kan de ene dag kreupel zijn  aan het ene been en de andere dag weer aan een ander been. De gewrichten kunnen warm en gezwollen zijn en ook de lymfeklieren kunnen zijn opgezet. Wat het ook erg lastig maakt is de tijd tussen de beet en het optreden van de verschijnselen. Hier kan soms maanden tussen zitten!

Waar op het lichaam zitten teken het liefst?

De tekenbeten vinden voornamelijk plaats aan de basis van de oren, rond de anus en de genitaliën, in huidplooien bij de oksels en in het behang van de benen. Tekenbeten kunnen daar de huid beschadigen, irriteren of zelfs wat pijn veroorzaken. Als de teek er niet meer zit kan je soms nog een (rood) bultje zien met eventueel een zwart korstje.

Hoe verwijder je een teek?

Na het ontdekken van een teek is het noodzaak deze zo snel mogelijk te verwijderen. Immers, hoe langer de teek blijft zitten hoe kleiner het infectiegevaar. Bij het verwijderen van een teek is het van belang dat de teek in zijn geheel, zonder te beschadigen, verwijderd wordt. Het is af te raden om de teek met alcohol te verdoven voordat je deze verwijdert, aangezien de kans dat er een ziekteverwekker wordt overgebracht dan iets groter is. Wanneer een speciale tekentang of tekenpincet gebruikt wordt, is de kans op volledig verwijderen het grootst. De tang/pincet moet zo dicht mogelijk bij de huid, op de overgang van de mond naar het lichaam va de teek gezet worden. Vervolgens kun je de teek uit de huid trekken.

Voorkomen van tekenbeten

Voorkomen is altijd beter dan genezen. De mooiste oplossing zou zijn om tekenbeten te voorkomen.
Voor kleine huisdieren en mensen zijn er middelen op de markt die tekenbeten voorkomen, helaas zijn er in Nederland geen geregistreerde anti-tekenmiddelen voor het paard op de markt.